Tο Μονοδένδρι, σε υψόμετρο 1100 μ., είναι ένα από τα πιο όμορφα και αντιπροσωπευτικά Ζαγοροχώρια. Μαζί με τη γειτονική Βίτσα αποτελούν ένα απαράμιλλο οικιστικά σύνολο που εκφράζει χαρακτηριστικά την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του Ζαγοριού και της Ηπείρου γενικότερα. Όλα άλλωστε τα Ζαγοροχώρια είναι πανέμορφα, με τις δικές του ιδιαιτερότητες το καθένα από αυτά.
Το Μονοδένδρι κτίστηκε γύρω στο 1360 μ.Χ. Μεταξύ Βίτσας και Μονοδενδρίου, δίπλα στο δημόσιο δρόμο, ανακαλύφθηκε το 1965 ο αρχαιότερος γνωστός οικισμός της Ηπείρου με δύο νεκροταφεία. Τα πλούσια ευρήματα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων.
Το Μονοδένδρι διαθέτει 7 εκκλησίες. Οι παλαιότερες απ αυτές είναι: το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, 1412 μ.Χ., ο Άγιος Μηνάς,
1625 μ.Χ., το μοναστήρι του Προφήτη Ηλία, 1664 μ.Χ. και ο κεντρικός ναός του Αγίου Αθανασίου, 1801 μ.Χ.
Το Μονοδένδρι είναι η ιδιαίτερη πατρίδα των μεγάλων εθνικών ευεργετών αδελφών Μάνθου και Γεωργίου Ριζάρη, οι οποίοι διέθεσαν την αμύθητη περιουσία τους, που απέκτησαν στη Ρωσία, για τη σύσταση ιδρύματος και μέσω αυτού τη δημιουργία, το 1844, της ομώνυμης ιστορικής Εκκλησιαστικής Σχολής στην Αθήνα, με τη μεγάλη μέχρι σήμερα προσφορά της στην Ορθοδοξία και την Παιδεία του Έθνους. Σήμερα το Ριζάρειο Ίδρυμα μεριμνά παράλληλα και για την ανάπτυξη της γενέτειρας των Αδελφών Ριζάρη και της ευρύτερης περιοχής του Ζαγοριού.
Από το Μονοδένδρι κατάγονταν επίσης α «πατέρας της ελληνικής γεωργίας» Σπύρος Χασιώτης, ο πρώτος δήμαρχος Αθηναίων Ιωάννης Κόνιαρης, ο θεμελιωτής της παιδιατρικής επιστήμης στη χώρα μας Αναστάσιος Ζίννης, ο μεγάλος ελληνιστής Δημήτριος Σεμιτέλος καθώς και άλλοι επιφανείς άνδρες.
Η χαράδρα του Βίκου
Η περίφημη χαράδρα του Βίκου εκτείνεται σε μήκος 12 χιλιομέτρων και έχει καταγραφεί στο βιβλίο Γκίνες ως η βαθύτερη στον κόσμο (1.350 μ. το μέγιστο ύψος των βράχων από την κοίτη της).Τη διατρέχει ο Βοïδομάτης παραπόταμος του Αώου, σχηματίζοντας στη διαδρομή του απαράμιλλης ομορφιάς φυσικά τοπία. Από το Μονοδένδρι μπορεί κανείς να απολαύσει μερικές από τις θεαματικότερες και συναρπαστικότερες απόψεις της, από τις παρακάτω τρεις ευρύτερες θέσεις (τοποθεσίες).
Μοναστήρι Αγίας Παρασκευής
Η διαδρομή ξεκινάει από την κεντρική πλατεία του Μονοδενδρίου, έχει μήκος 800 μ. και διασχίζεται από περίτεχνο καλντερίμι. Στην αριστερή πλευρά του Μοναστnριού «Τα σπιτάκια», κρησφύγετα των ντόπιων κατά τη διάρκεια των τουρκοαλβανικών επιδρομών των περασμένων αιώνων. Σημερινά κατάλοιπά τους: ίχνη ξύλινων γεφυριών, ερειπωμένα τείχη με πολεμίστρες και ένα ξωκλήσι, απ’ όπου κατέβαιναν στη χαράδρα οι πιο τολμηροί για να μεταφέρουν νερό στα αποκλεισμένα στις σπηλιές γυναικόπαιδα.
Οξυά
Με την πιο εντυπωσιακή θέα της χαράδρας. Η διαδρομή ξεκινάει από την άνω πλατεία Μονοδενδρίου αποτελείται από 6 χιλιόμετρα σκυροστρωμένου δρόμου, ο οποίος περνάει μέσα από το μοναδικό στο είδος του Πετροδάσος (χάρτης θέση 7) με τους μυθικούς σχηματισμούς των γιγαντιαίων σχιστολιθικών βράχων.
Γκρούνια
Στην τοποθεσία αυτή φθάνει κανείς ξεκινώντας από την κεντρική πλατεία Μονοδενδρίου, πίσω από την εκκλησία του Αγίου Αθανασίου. Αυτή η διαδρομή, στο σημείο που συναντά το Υπαίθρια Αμφιθέατρο Μονοδενδρίου «Άγγελος Κίτσος», οδηγεί επίσης μέσα από καλντερίμι, στην κοίτη της χαράδρας του Βίκου (πορεία μιας ώρας περίπου). Η εντός της χαράδρας διαδρομή καταλήγει στα χωριά Βίκος και Πάπιγκο.
Σημειώνεται ότι άλλες εντυπωσιακές θεάσεις του Βίκου προσφέρουν και τα χωριά Βίκος, Βίτσα, Βραδέτο, Καπέσοβο, Κήποι, Κουκούλι, Πάπιγκο και Τσεπέλοβο.
